Zaaltekst
Introductie
De Vogelvanger - Beeldessays over suïcide en preventie
Meinbert Gozewijn van Soest, Richard Sluijs, Jasper Bruijns
Een man zit op de rand van een torenflat. Hij ziet geen vergezichten, horizon, of perspectief, zelfs geen diepte. De angst voor het leven is sterker dan zijn hoogtevrees. In zijn hoofd zingen kwellende gedachten: “Ik ben niets waard, ik ben een mislukkeling, alleen de dood kan mij verlossen uit de nachtmerrie die ikzelf ben”. Maar ondanks de giftige aria springt hij niet. De man belichaamt Papageno, de vogelvanger uit Mozart’s opera Die Zauberflöte. Na een afwijzing in de liefde wil hij een eind aan zijn leven maken. Op het cruciale moment passeren er drie jongens, zij bieden hem andere alternatieven dan de dood. Hun bemoedigende woorden geven Papageno hoop. Hij kiest voor het leven.
Jaarlijks kruipen 95.000 Nederlanders in de huid van Papageno. Ook hun zelfmoord wordt op tijd voorkomen. Ze worden in leven gehouden door artsen en hulpverleners. Soms komt de brandweer eraan te pas met kraanwagen of vangnet. In de meeste gevallen is het vangnet niet van touw, maar een netwerk van hoopvolle communicatie die vastgelopen gedachtepatronen ontknoopt.
Communicatie redt levens. Zo proberen de vrijwilligers en psychologen van hulplijn 113Online suïcidale mensen al pratend op andere gedachten te brengen. Begrip en een luisterend oor helpt. Zelfs de media kunnen een verschil maken. Uit onderzoek blijkt dat berichtgeving over suïcide, waaruit een hoopvolle boodschap spreekt, een preventief effect kan hebben, het zogenoemde Papageno-effect. Zo bleef het verwachtte kopieergedrag na de zelfmoord van Kurt Cobain uit door niet de sensationele details te belichten, maar te wijzen op hulp. De telefonische hulplijnen stonden roodgloeiend.
Deze groepstentoonstelling over suïcide heeft bemoedigende communicatie als doel. Want er valt winst te behalen. Tachtig procent van de mensen die een suïcidepoging overleeft is blij dat de poging is mislukt. In tegenstelling tot de ongelukkigen die het niet haalden, werden zij wél uit de lucht geplukt. De rollen zijn omgedraaid. Niet zij, maar wij zijn de vogelvangers.
Met dank aan de kunstenaars, 113Online en het Amsterdams Fonds voor de Kunst
